Struikelstenen zijn fysieke gedenktekens ter nagedachtenis van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Een 'struikelsteen' is de vertaling van het Duitse woord ‘Stolperstein’ en is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig dat sinds 1995 uitgegroeid is tot een kunstmonument van zo’n 80.000 stenen die over meer dan 26 Europese landen en tot zelfs buiten Europa verspreid liggen. Een struikelsteen is een kasseivormige steen, bedekte met een messing plaatje waarin de naam, geboortedatum, arrestatie- of deportatiedatum, plaats en datum van overlijden van het slachtoffer zijn gestanst. Deze steen wordt in het voetpad geplaatst voor de (laatste) woon-, verblijf-, werk- of studeerplaats van mensen die door de nazi’s werden verdreven, gedeporteerd en vermoord of tot zelfmoord werden gedreven.
Daar er de voorbije jaren aanvragen zijn gebeurd om struikelstenen te plaatsen zoals bijvoorbeeld voor Clement Dielis (leider van de Zwarte Hand), werd vastgesteld dat een duidelijk kader waarbinnen deze aanvragen behandeld kunnen worden op dit moment ontbreekt in de gemeente Puurs-Sint-Amands.
Volgende bevoegdheidsgrond en regelgeving is van toepassing:
Bevoegdheidsgrond
Om de aanvraagprocedure voor de struikelsteen te verduidelijken/vereenvoudigen en initiatiefnemers duidelijkheid te verschaffen, werd een reglement opgemaakt dat de procedure, voorwaarden en gevolgen van de aanvraag tot plaatsing van een struikelsteen overzichtelijk en duidelijk weergeeft. De aanschaf van de struikelsteen wordt bekostigd door de aanvrager en de gemeente neemt de plaatsing voor haar rekening.
Dit herdenkingsinitiatief vormt een mooie aanvulling op de verschillende herdenkingsinitiatieven die de gemeente Puurs-Sint-Amands zelf organiseert of mee ondersteunt.
Aan de gemeenteraad wordt gevraagd dit reglement vast te stellen.
Enig artikel: De gemeenteraad stelt onderstaand reglement m.b.t. struikelstenen vast:
Artikel 1 - Doel
Dit reglement beschrijft de te volgen stappen om een toelating te krijgen voor de plaatsing van een struikelsteen op het openbaar domein van de gemeente Puurs-Sint-Amands.
Artikel 2 - Definities
In dit reglement heeft de onderstaande term de volgende betekenis:
Struikelsteen: is een betonnen gedenksteen van 10 cm x 10 cm (aan de bovenzijde bekleed met een messing-plaatje waarin de naam, de geboortedatum, de deportatiedatum, de plaats en datum van het overlijden van het slachtoffer zijn aangebracht), die wordt geplaatst om een slachtoffer te gedenken van de Naziterreur tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het project is een idee en een ontwerp van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, oorspronkelijk voor de slachtoffers van de Holocaust, maar werd later uitgebreid naar alle slachtoffers van de Naziterreur.
Artikel 3 – Voorwaarden
§1. M.b.t. de aanvraag:
De aanvraag voor plaatsing van een struikelsteen kan ingediend worden door:
- een natuurlijk persoon;
- een vennootschap, vereniging of stichting; de natuurlijke persoon die namens de vennootschap, vereniging of stichting de aanvraag indient, verbindt zich persoonlijk;
§2. M.b.t. de struikelstenen:
- enkel de officiële struikelstenen die door de kunstenaar Gunter Demnig worden aangeleverd komen in aanmerking. Alternatieve gedenkstenen, al dan niet het voorwerp van privé-initiatieven, worden niet als struikelstenen beschouwd en vormen derhalve niet het voorwerp van dit reglement;
- de struikelstenen dienen geplaatst te worden op het openbaar domein van de gemeente Puurs-Sint-Amands. Bij voorkeur wordt de struikelsteen ingewerkt in het voetpad voor de laatste woon- of verblijfplaats van het slachtoffer. Indien deze plaats niet meer bestaat of niet langer toegankelijk is, kan er ook gekozen worden voor de laatste werk- of studeerplaats van het slachtoffer;
- een schriftelijke toestemming van de nabestaanden met betrekking tot het vermelden van de persoonsgegevens van het slachtoffer op de struikelsteen, voor zover de aanvraag wordt gedaan door een derde.
§3. M.b.t. de slachtoffers:
Kunnen herdacht worden d.m.v. een struikelsteen:
- de personen die omwille van vaderlandslievende, ideologische, raciale, filosofische, medische of andere redenen door de nazi-bezetter van hun vrijheid beroofd en omgebracht werden of die door hun verblijf in nazi-gevangenschap rechtstreeks of onrechtstreeks om het leven zijn gekomen;
- de personen die het officiële statuut van oorlogsslachtoffer genieten en als dusdanig erkend worden door de Dienst Oorlogsslachtoffers van de FOD Volksgezondheid;
Artikel 4 - Procedure
§1. Aanvraag:
Via een formulier op de website dient de aanvrager een verzoek in tot plaatsing van een struikelsteen op het openbaar domein van de gemeente Puurs-Sint-Amands. Daarin wordt naar de motivatie gevraagd voor het plaatsen van de struikelsteen.
Samen met het formulier bezorgt de aanvrager onderstaande informatie:
1) naam, voornaam, geboortedatum (of -jaar), deportatie- of arrestatiedatum en plaats en datum van overlijden van de persoon die hij/zij wenst te gedenken;
2) een actuele foto van de plaats waar de struikelsteen bij voorkeur geplaatst zou worden. Op de foto moeten zowel het voetpad als de woning duidelijk zichtbaar zijn, bij voorkeur ook het betreffende huisnummer;
3) de schriftelijke toestemming conform artikel 3 §2.
Door het indienen van de aanvraag verklaart de aanvrager zich akkoord met dit reglement.
§2. Behandeling van de aanvraag:
Enkel volledige en correct ingediende aanvragen worden behandeld.
De gemeente controleert de aangereikte gegevens over het slachtoffer en evalueert of de aanvraag ontvankelijk is. Indien het noodzakelijk blijkt voor de beoordeling van de aanvraag, kan de gemeente bijkomende informatie inwinnen bij de aanvrager of bij derden.
De gemeente controleert of de plek die voor de installatie van de struikelsteen is aangevraagd, daarvoor geschikt is.
§3. Beslissing:
Binnen de zes weken na het indienen van de aanvraag neemt het college van burgemeester en schepenen een beslissing. Deze termijn is niet bindend. Indien de aangereikte gegevens niet correct blijken te zijn en/of de locatie niet geschikt, kan geen toelating worden gegeven voor het plaatsen van een struikelsteen.
De aanvrager wordt schriftelijk op de hoogte gebracht van de beslissing van het College van Burgemeester en Schepenen over toelating of weigering tot het plaatsen van de struikelsteen.
Indien toelating wordt verleend, brengt de gemeente de eigenaar en bewoner van de woning waar de struikelsteen zal geplaatst worden, hiervan op de hoogte. De eigenaar/bewoner kan de beslissing van de gemeente om de struikelsteen in het openbaar domein te plaatsen niet doen wijzigen.
De gemeente behoudt zich het recht voor om de toelating te weigeren of in te trekken indien dit noodzakelijk is door overmacht of om redenen van algemeen belang.
§4. Plaatsing van de struikelsteen:
Na het verkrijgen van de toelating vermeld in §3, zorgt de aanvrager zelf voor de bestelling en de aankoop van de struikelsteen bij de stichting van kunstenaar Gunter Demnig (Stiftung Spuren Gunter Demnig).
Zodra de aanvrager de struikelsteen heeft ontvangen van de kunstenaar, contacteert hij de gemeente.
Hij levert de struikelsteen af op de plaats die de gemeente meedeelt.
De gemeente zorgt voor de plaatsing van de struikelsteen binnen de twaalf weken nadat de aanvrager de struikelsteen heeft afgeleverd. De termijn van twaalf weken is niet bindend. Aan de plaatsing van de struikelsteen door de gemeente zijn geen kosten verschuldigd.
De gemeente brengt de aanvrager op de hoogte zodra de struikelsteen werd geplaatst.
Na plaatsing behoort de struikelsteen tot het openbaar domein van de gemeente.
Hoewel het steeds de intentie is de struikelsteen te behouden op de plaats waar deze wordt gelegd, kan de gemeente niet garanderen dat de struikelsteen, door eventuele herinrichting van de openbare weg en/of het openbaar domein, of bij uitvoering van wegen- en nutswerken, kan/zal worden teruggeplaatst. Indien blijkt dat de struikelsteen niet op dezelfde plaats kan worden behouden/teruggeplaatst, dan zoekt de gemeente naar mogelijkheden om de struikelsteen een andere gepaste locatie te geven.
Artikel 5 - Financiële vergoeding
De aanvrager regelt de aankoop van de struikelsteen en de betaling ervan rechtstreeks met de stichting van de kunstenaar. De plaatsing van de struikelsteen is kosteloos.
Artikel 6 - Aansprakelijkheid
Indien de aanvrager of de eigenaar/bewoner van de woning vaststelt dat de struikelsteen werd beschadigd of verdwenen is, meldt hij dit aan de gemeente.
De gemeente is niet aansprakelijk voor normale slijtage, beschadiging of verdwijning van de struikelsteen door toedoen van derden.
Artikel 7 - Betwistingen
Alle betwistingen over de toepassing van dit reglement worden beslecht door het College van Burgemeester en Schepenen, dat een gemotiveerde beslissing neemt en zich kan laten adviseren door de nodige experten.
De beslissing wordt nadien ter kennis gebracht van de klager.
Artikel 8 - Goedkeuring en inwerkingtreding
Dit reglement werd goedgekeurd door de gemeenteraad van 18 december 2023, treedt in werking op 1 januari 2024 en wordt bekendgemaakt overeenkomstig artikel 286 van het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017.
De bekendmaking van dit reglement wordt aan de toezichthoudende overheid ter kennis gebracht overeenkomstig artikel 330 van het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017.